Ik had me stellig voorgenomen om het RLT4 debat niet te volgen. Maar omdat Esther Ouwehand (PvdD) en Lilian Marijnissen (SP) toch mochten aanschuiven, bedacht ik me. Met die twee erbij zitten er twee vrouwen aan tafel, elk met een missie en een visie die afwijkt van de angstige en behoudende en bij voorbaat op consensus gerichte middelmaat waardoor de politiek in Nederland wordt beheerst. Waardoor er de laatste 20-30 jaar nooit echt wat verandert. Met hen erbij, wint het debat aan inhoud en betekenis. En duidelijkheid.
En dat bleek zo te zijn. Eerst waren alle deelnemers het er ontzettend over eens dat het werkelijk heel erg was gesteld met de zorg, huisvesting en armoede, de belangrijkste onderwerpen waarover werd gesproken. Dat er van alles moet gebeuren en dat er vooral heel veel beter en vooral ook anders moest. Dat het zo niet langer verder kon. Want de hardwerkende mensen in het land, daar doe je het allemaal voor, daar gaat het om, en het kan zo niet langer.
Dan rijst de vraag, hoe dan. Wat betekent dat eigenlijk, “anders en beter”. Ouwehand en Marijnissen legden de vinger op de zere plek. Vanuit hun Groene en Rode perspectief maakten ze allebei duidelijk nogal wat problemen die mensen nu ervaren, niet zijn veroorzaakt door een onverwacht en onafwendbaar natuurverschijnsel dat zich de afgelopen decennia heeft voorgedaan, maar dat ze het gevolg zijn van beleidskeuzes die door opeenvolgende regeringen zijn gemaakt op basis van economische dogma’s en ideologie. En dat we daarom dus met een schaal gebakken peren zitten. Peren die iedereen inmiddels, van links tot rechts, kan zien en ruiken. En proeven. En iedereen is het eens: die peren smaken vies. Mislukte gerechten kan je het beste weggooien, dat weet elke kok. Uithuilen en opnieuw beginnen. Een nieuw recept proberen.
Ja, dat zou je denken. Maar als Wilders heftig ja-knikkend instemt met het verhaal van Lilian Marijnissen over minder markt in de zorg en de huisvesting, over het opzetten van alternatieven en investeren, dan doet hij uiteindelijk toch liever zaken met de VVD, want massa-immigratie. Van links moet-ie niks hebben. En ondanks alle ontroerende woorden over zorg en betrokkenheid en kleinschaligheid gaat het Van der Plas uiteindelijk toch om de belangen van de agrarische industrie. Daar moet je niet aan tornen. Want al die linksige klimaathysterie, wat een onzin. Jetten besteedt zijn spreektijd vooral om buiten de discussie om een paar stokpaardjes te berijden, en houdt zich gedeisd als het op echte keuzes aankomt. Want ja, D66. Vlees noch vis, en ook geen vega. Yesilköz speelt ondertussen charmant en met verve de rol van de chef-kok die het gekrakeel in de keuken welwillend aanhoort, en vooral probeert de aandacht af te leiden van haar eigen verantwoordelijkheid voor het mislukte recept. Dat recept van die peren, die iedereen zo vies vond. Dat recept gaat ze echt niet veranderen. No way.
De beleidskeuzes die de afgelopen jaren zijn gemaakt, zijn door PvdD en SP steeds weer bestreden op basis van goede argumenten. Ze hebben de uitgangspunten ter discussie gesteld. Ze hebben de noodklok geluid over de dreigende maatschappelijke en economische gevolgen. Ze roeiden tegen de stroom in, en bleven dat doen terwijl de meerderheid ze negeerde of wegzette als gekkies of flankpartijen. Nu weten we dat ze het vaak bij het rechte eind hadden. Lilian Marijnissen en Esther Ouwehand hebben namens hun partijen dus zo langzamerhand wel enig recht van spreken, zou je denken.
Het moet groener, en het moet socialer. Klimaat-rechtvaardigheid moet het centrale begrip worden. Omdat het klimaat niet wacht, en omdat de klimaatplannen zoals die nu worden voorbereid een voorbode zijn voor nog meer ongelijkheid, en dus nog meer narigheid. Een ander systeem, een andere werk- en denkwijze. Dat is wat we nodig hebben. Verdiep je in hun programma’s. Vraag je af, waarom eigenlijk niet?
Beken kleur, omdat weer meer van hetzelfde, uiteindelijk meer van hetzelfde oplevert. Stem PvdD (groen) of SP (rood). Maak ze invloedrijk. Daar worden we allemaal beter van.
PS 1.
Er zijn meer overeenkomsten tussen die twee dan je misschien zou denken. Ze vinden dat de tijd van pappen en nathouden nu echt wel voorbij is. Er moeten fundamentele veranderingen plaatsvinden. Ze organiseren met succes solidariteit in de praktijk, en staan als het moet op de barricades. Ze pleiten voor vergaande democratisering. Ze nemen het primair op voor mens en natuur, niet voor instituties. Ze pleiten sterk voor onderwijs en cultuur. Ze vinden dat kapitaal zwaarder belast moet worden, en minder op arbeid. Ze pleiten voor afschaffen van subsidies die de ongelijkheid nog verder vergroten, en/of waardoor vervuilende bedrijven worden beloond. Hun invalshoek verschilt, maar het beeld dat ze zien verschilt eigenlijk niet heel erg. SP en PvdD zouden ze op termijn best kunnen fuseren, of een lijstverbinding aangaan. Maar ja, die is er nu nog niet. Dus moeten we kiezen. Maar dat moesten we toch al.